براي درك بهتر موضوع نوع آزادي موجود در ايران مقاله ام را ميخوام با مثالي روانشناسي اجتماعي شروع كنم . روشن است که تأثیر دیگران بر فرد مستلزم وجود روابط متقابل بین خود با دیگران است و زماني كه فردي در خانواده و جامعه اي بزرگ ميشود به علت روابط با افراد خانواده و اجتماع تاثيرات مثبت و منفي بر نوع شكل گيري شخصيت او صورت ميپذيرد كساني كه لااقل در ايران دوران كودكي و نوجواني خود را سپري و در آنجا زندگي كرده باشند كم و بيش اين تجربه را داشتنه اند و از درك سخنانم عاجز نيستند . در نظر داشته باشيد چندين قرن ديني در جامعه و كشوري به اسم اسلام بر افكار عموم جامعه متحمل و در آن نيز حاكم شده باشد و در همه حوضه ها و ارگان هاي دولتي أعم از صدا و سيما و آموزش و پروش و … تداخل پر رنگ و سيستماتيكي از طرف حاكميت اسلامي به آشكارا وجود داشته باشد. اين نوع تداخل سيستماتيك و تحميل عقيده كه در اوايل با زور شمشير و سر پراندن و اكنون با سلول انفرادي و شكنجه و اعدام همراه بوده است بازتاب گسترده اي در نوع تربيت فرزندان از طرف پدر و مادر خانواده بر فرزندان و از طرف ديگر بر نوع تدريس در مدارس و دانشگاه هاي به اجبار اسلامي داشته است .
ورود اسلام به ايران تاثيرات عميق سياسي و اجتماعي بر جامعه ايران داشته است اما همچنان كه شاهد هستيم اين باعث نابود شدن كامل فرهنك انسانی و دیگر فرهنگ و سنن ریشه دار در آن كشور نشده است بلكه با حفظ آن فرهنگ ها و جذب اسلام باعث به وجود آمدن فرهنگي اسلامي ، ايراني شده است و اين فرهنگ به وجود آمده در نظام خانواده و جامعه درگرگوني هاي زيادي به وجود آورده است كه ميتوانم به تعدادي از اين دگرگوني ها اشاره كوتاهي بيندازم.
براي مثال به وجود آمدن احكام قصاص ، ديه ، سرقت ، آداب ازدواج و طلاق و جشن هاي كهن به عنوان رسوم كنار گذاشته شد و عيد هاي سعيد و قربان و فطر جاي آنها را گرفت اما نكته مهم اين است كه اين فرهنگ اسلامي ، ايراني و حاكميت اسلام سياسي تأثير مخربي بر به وجود آمدن و قبولاندن نوعي از آزادي اجتماعي بر اجتماع و افراد داشته است. براي مثال پدر خانواده و نظام خانواده در ايران را در نظر داشته باشيد در کل جامعه و اكثر خانواده هاي ايراني نظام مرد سالاری که “پدر سالاري” نیز بخشی از ان است، موجود است كه نقش پدر به عنوان حاكمي كوچك و بر اجتماعي كوچك كه آن خانواده باشد نقش بسته است. حاكم كوچك كه اين نوع حاكميت پدرانه خود را به مرور زمان مشروع و با بزرگ تر شدن فرزندان اين خانواده در آنها ضمينه قبولاندن حاكم بزرگ را ضمينه سازي ميكند . اين موضوع باعث شده است كه افراد در جامعه بعضا حاكميت و دولت را نیز به ديد “پدر” نگاه كنند. نه ساخته و پرداخته دست خود، به ویژه ساخته دست زورگویان و ثروتمندان، برای سرکوب منتقد و حق طلبی!
براي مثال وقتي پسر يا دختري خواهان شركت در مراسم يا جشني است كه از طرف خانواده ممنوع دانسته شده است آن را به دور از چشم خانواده انجام ميدهد و تلاش آنچناني براي حل اين موضوع نميكنند كه تفريح با دوستان و شركت در مراسم از حقوق أوليه هر فردي در جامعه است. اين نوع پديده و طرز تفكر نيز در قالب بزرگ تر آن وقتي از طرف حكومت اسلامي شركت در مراسم ها و حتي نشستن دختر و پسري مجرد در پاركي يا روابط دوستي آنها حرام و مشروع دانسته نشود نحوه برخورد جوانان با اين موضوع و كنار آمدن با آن و تلاش نكردن براي حل اين موضوع را دقيقا به چشم موضوع پدر حاكم ميبيند گويا حكومت موجود پدر دوم افراد در اجتماع است كه هرچه كه او بگوييد ممنوع است و اگر خواهان به انجام آن باشند بايد در نهان صورت بگيرد نه در مقابله با آن و از زاویه حق اولیه خود، در این شکل اين حكومت مانند پدر خانواده قابل تغيير نيست و هميشه بايد پدر بماند !
حکومت به هر شکلی که وجود داشته باشد بر تمام فعالیت‌های شهروندان به طرق بسیار مهمی تأثیرگذار است، آنطوری که داریم تجربه میکنیم در نظامهای که بر آمده از دین و نژاد و ملت پرستی باشد روشن است تاثیر منفی و مخرب دارند و می گذارند و حکومت کوچک “پدرسالاری” نیز محصول چنین سیستمهای است. اما یک حکومت غیر دینی و غیر قومی مبتنی بر حق برابر شهروندی و آزادیخواهی و سوسیالیستی در شکل و مسیر عدالتخواهانه ودیگری بر جامعه و نسل جدید تاثیر گذار خواهد بود.
به همین دلیل، دانشمندان علم سیاست عموماً بحث می‌کنند که حکومت نباید به تنهایی مورد مطالعه قرار بگیرد، بلکه این مطالعه باید به همراه مطالعه انسان‌شناسی، اقتصاد، تاریخ، فلسفه، علم و جامعه‌شناسی باشد. لذا ريشه حل تمام اين مشكلات اجتماعي در نوع سيستم حاكميت موجود در جامعه و سيستم آموزشي آن دارد
منبع: شماره ٦٠ نشریه سوسیالیسم امروز
١٣ مرداد ١٣٩٧
٤ اوت ٢٠١٨
www.simroz.org
